تغذیه در سالمندی
پیر شدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیتهای فیزیکی و افزایش بیماریهای مزمن همراه میشود ولی داشتن زندگی سالم و بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آنها را تخفیف دهد. با افزایش سن نیاز سالمندان به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر میشود. لذا باید انتخاب غذا صحیح صورت بگیرد تا میزان دریافت مواد مغذی ضروری، پایینتر از حد مطلوب و مورد نیاز نباشد.
عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه ای سالمندان
🔸عوامل جسمانی: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماریهای مزمن، بی اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندانها، بی تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی، تداخل غذا و داروها.
🔸مشکلات روحی و روانی افسردگی تنهایی از دست دادن وابستگان و…
🔸مشکلات اقتصادی در آمد ،کم کمبود امکانات مورد نیاز تهیه و طبخ غذای مناسب، حوصله نداشتن برای تهیه غذای دلخواه و زندگی در خارج از منزل.
توصیه های تغذیه ای مناسب سالمندان
🔹 اگر سالمند به علت مشکلات دندانی و دهانی نتواند غذاها را خوب ،بجود، به جای میوه های تازه از آب میوه و میوه نرم شده ،کمپوت پالوده ،سیب هلو و گلابی و به جای سبزیهای خام از آب سبزی ها (آب هویج) و سبزی های پخته و له شده استفاده کند.
🔹 به جای گوشت، استفاده از گوشت چرخ کرده، تخم مرغ، شیر، پنیر ماست و غذاهایی که با شیر درست میشوند انتخابهای راحت تری برای خوردن هستند.
. به جای نانهای ضخیم و غیرقابل جویدن که خوردن آن برای سالمند سخت است، از غلات پخته مانند خوراک لوبیا یا ،غلات ،برنج، کلوچه های نرم و نان لواش استفاده شود.
ریز کردن نان در غذاهای مایع را ه دیگری برای استفاده آسان و راحت از این نانهاست.
🔹 احساس تنهایی در سالمندان خود میتواند عاملی برای بی اشتهایی آنها باشد و حتی این حس تنهایی مانع میشود تا تنها فقط برای خودش آشپزی .کند شاید غذاها به نظر فرد تنها خیلی بی مزه و یا حتی بدمزه باشند. این مسئله ممکن است به علت استفاده از داروها رخ دهد و یا یک مشکل طبیعی به علت بالا رفتن سن و کم شدن حساسیت ذائقه باشد. برای حل این مشکل باید تا حد امکان غذا را در کنار اعضای خانواده و یا دوستان خود صرف کرد. سالمند تنها میتواند گروهی را با مشارکت سایر دوستانش تشکیل دهد تا غذا را به شکل دوره ای در کنار هم صرف کنند یا با پزشک در مورد داروهایش مشورت کند تا در صورت تأثیر آنها بر روی اشتها داروها را تغییر دهد با افزودن انواع ادویه جات چاشنی های گیاهی و آب لیمو به غذاها طعم غذا را مطلوبتر کند تا اشتها برای غذا نیز تحریک شود.
🔹گاهی اوقات مشکلات مالی مانع خرید مواد غذایی با کیفیت بالا میشود لذا فرد با مشکلات تغذیه ای مواجه می.شود برای مقابله با این مشکل آشنا شدن با غذاهای ارزان از جانشینهای هر گروه اصلی از مواد غذایی بسیار مناسب است؛ مثلاً از کالابرگ سهمیه ای به منظور تهیه
مواد غذایی بهره ببرند یا در برخی از موارد با توجه به وضعیت سلامت از تخم مرغ به جای گوشت استفاده کنند. استفاده از مواد غذایی محلی و بومی نیز راه حل بسیار مؤثری است. میتوان به جای خرید میوههای گران قیمت میوه های ارزان تری را که اغلب در بازار میوه موجود است خریداری نمود. حتی میوه های کوچک هم حاوی همان ویتامینها و املاحی است که انواع درشت میوه دارد.
🔹در صورت وجود بی خوابی و کم خوابی از مصرف چای و قهوه پیش از خواب خودداری شود. در صورت کم خوابی، مصرف یک لیوان شیر ولرم پیش از خواب بسیار مؤثر است.
🔹در صورت تمایل به مصرف یک غذای کامل وعده ناهار به عنوان وعده اصلی انتخاب شود. در سالمندانی که به دلیل داشتن دندانهای مصنوعی قادر به جویدن غذا نیستند، غذاهای زیر توصیه میشود: برنج نرم به صورت کته گوشتهای نازک قیمه ای آب پز و نرم، سیب زمینی پخته و پوره شده، سبزیهای پخته و پوره شده، آب میوه، نانهای نرم و مکمل دار، مرغ پخته و آب آن، تخم مرغ پخته، شیر، ماست و پنیر.
. غذاهای غیر مجاز برای سالمندان عبارت اند از غذاهای چرب و سرخ شده، سسها تخم مرغ نیمرو، حبوبات کم پخته شده سبزیهای نفاخ پیاز، پیازچه، تربچه، شلغم، کلم، هندوانه، خربزه و گاهی لپه عدس و لوبیا.
🔹استفاده از گوشت کم چرب شامل ماهی مرغ بدون پوست گوشت گوساله ی تازه به صورت خورشتی و بیفتک دنده فیله ران و سردست توصیه میشود.
🔹تخم مرغ بهتر است به صورت آب پز و یک روز در میان و یا دو روز در میان، استفاده شود.
🔹با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان مصرف کافی مایعات و مواد پر فیبر نظیر نان سبوس دار، سبزیها و میوه هایی مثل ،گلابی آلو و زرد آلو اهمیت دارد.
🔹برای متنوع کردن برنامه ی غذایی میتوان در تهیه انواع فرنی و پوره به جای آرد گندم از آرد یا بلغور جو دوسر، ذرت، جو و گندم استفاده کرد.
🔹سیب باعث کاهش چربی و کلسترول میشود؛ بنابراین بهتر است روزانه یک تا دو عدد سیب میل شود.
🔹مصرف ۳ تا ۶ لیوان در طول روز ضروری است.