بیماری عروق کرونر (CAD)، که گاهی اوقات بیماری قلبی ایسکمیک (IHD) نیز نامیده می‌شود، در سالمندان یک مشکل جدی است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عروق کرونر، که خون و اکسیژن را به قلب می‌رسانند، باریک یا مسدود می‌شوند. این امر معمولاً به دلیل تجمع پلاک (رسوبات چربی، کلسترول و سایر مواد) در دیواره عروق ایجاد می‌شود که به آن آترواسکلروز می‌گویند.
چرا CAD در سالمندان شایع‌تر است؟
* افزایش سن: با افزایش سن، احتمال تجمع پلاک در عروق بیشتر می‌شود.
* عوامل خطر طولانی‌مدت: سالمندان اغلب برای مدت طولانی‌تری در معرض عوامل خطر CAD مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سیگار کشیدن و کم تحرکی بوده‌اند.
* تغییرات فیزیولوژیکی: با افزایش سن، قلب و عروق خونی تغییر می‌کنند و ممکن است کمتر انعطاف‌پذیر و کارآمد شوند.
* بیماری‌های زمینه‌ای: سالمندان اغلب بیماری‌های دیگری دارند که خطر CAD را افزایش می‌دهند، مانند بیماری کلیوی و بیماری‌های التهابی.
علائم CAD در سالمندان:
علائم CAD در سالمندان ممکن است با علائم در افراد جوان‌تر متفاوت باشد. برخی از سالمندان ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند (به خصوص در مراحل اولیه)، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم غیرمعمولی را تجربه کنند. علائم شایع عبارتند از:
* درد قفسه سینه (آنژین): این درد معمولاً به صورت فشار، سنگینی، سوزش یا فشردگی در قفسه سینه توصیف می‌شود. ممکن است به بازو، گردن، فک، شانه یا پشت نیز انتشار یابد. آنژین معمولاً با فعالیت بدنی یا استرس ایجاد می‌شود و با استراحت یا مصرف دارو (مانند نیتروگلیسیرین) بهبود می‌یابد.
* تنگی نفس: این علامت ممکن است به ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا دراز کشیدن بدتر شود.
* خستگی: خستگی غیرمعمول یا بیش از حد، به خصوص با فعالیت کم، می‌تواند نشانه CAD باشد.
* ضعف: احساس ضعف یا سرگیجه.
* تهوع و استفراغ: گاهی اوقات، به خصوص در زنان، CAD می‌تواند باعث تهوع و استفراغ شود.
* درد شکم: درد در قسمت فوقانی شکم.
* بی‌حالی و گیجی: در موارد شدید، CAD می‌تواند باعث بی‌حالی، گیجی یا حتی از دست دادن هوشیاری شود.
* نارسایی قلبی: اگر CAD باعث آسیب به قلب شود، می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود، که با علائمی مانند تنگی نفس، تورم پاها و خستگی مشخص می‌شود.
تشخیص CAD در سالمندان:
تشخیص CAD در سالمندان شامل موارد زیر است:
* معاینه فیزیکی: پزشک شما را معاینه می‌کند و به صدای قلب شما گوش می‌دهد.
* نوار قلب (ECG): این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند و می‌تواند به تشخیص مشکلات ریتم قلب و آسیب قلبی کمک کند.
* آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند به تشخیص عوامل خطر CAD مانند کلسترول بالا، دیابت و التهاب کمک کند.
* تست استرس: این آزمایش نشان می‌دهد که قلب شما در هنگام ورزش یا استرس چگونه کار می‌کند.
* اکوکاردیوگرافی: این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از قلب شما استفاده می‌کند و می‌تواند به تشخیص مشکلات ساختاری و عملکردی قلب کمک کند.
* آنژیوگرافی کرونر: این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس و یک ماده حاجب، عروق کرونر را تجسم می‌کند و می‌تواند به تشخیص انسداد یا تنگی عروق کمک کند.
درمان CAD در سالمندان:
هدف از درمان CAD در سالمندان، کاهش علائم، پیشگیری از عوارض (مانند حمله قلبی و سکته مغزی) و بهبود کیفیت زندگی است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییر سبک زندگی
* رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای کم چرب، کم کلسترول و کم سدیم، و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل.
* ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون و کلسترول، و کنترل وزن کمک کند.
* ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر CAD را به شدت افزایش می‌دهد.
* مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم CAD را بدتر کند. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌توانند مفید باشند.
* داروها:
* داروهای ضد پلاکت: این داروها (مانند آسپرین و کلوپیدوگرل) به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهند.
* داروهای استاتین: این داروها به کاهش کلسترول LDL (“بد”) کمک می‌کنند.
* داروهای مسدود کننده بتا: این داروها به کاهش فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کنند و می‌توانند علائم آنژین را کاهش دهند.
* داروهای مهارکننده ACE و ARB: این داروها به کاهش فشار خون و محافظت از قلب کمک می‌کنند.
* نیترات‌ها: این داروها به گشاد کردن عروق خونی کمک می‌کنند و می‌توانند علائم آنژین را تسکین دهند.
* روش‌های مداخله‌ای:
* آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری: در این روش، یک لوله نازک (کاتتر) با یک بالون کوچک در نوک آن به داخل عروق مسدود شده وارد می‌شود. بالون باد می‌شود تا عروق را باز کند و سپس یک استنت (یک لوله توری کوچک) در محل قرار داده می‌شود تا عروق را باز نگه دارد.
* جراحی بای پس عروق کرونر (CABG): در این روش، یک رگ خونی سالم از قسمت دیگری از بدن (مانند پا یا قفسه سینه) برداشته می‌شود و برای ایجاد یک مسیر جدید برای جریان خون به قلب، به عروق کرونر پیوند زده می‌شود.
ملاحظات ویژه در مورد سالمندان:
* وضعیت‌های همراه: سالمندان اغلب بیماری‌های دیگری دارند که می‌توانند درمان CAD را پیچیده کنند.
* داروها: سالمندان اغلب داروهای متعددی مصرف می‌کنند، که می‌تواند خطر تداخلات دارویی را افزایش دهد.
* عملکرد کلیوی: عملکرد کلیوی در سالمندان ممکن است کاهش یابد، که می‌تواند بر انتخاب داروها و روش‌های درمانی تأثیر بگذارد.
* شکنندگی: سالمندان شکننده ممکن است کمتر قادر به تحمل روش‌های تهاجمی مانند جراحی بای پس عروق کرونر باشند.
* کیفیت زندگی: در تصمیم‌گیری در مورد درمان CAD در سالمندان، مهم است که کیفیت زندگی بیمار را در نظر بگیریم.
پیشگیری از CAD در سالمندان:
* کنترل عوامل خطر: کنترل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و وزن.
* رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای کم چرب، کم کلسترول و کم سدیم.
* ورزش منظم: حداقل 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط در بیشتر روزهای هفته.
* ترک سیگار
* مدیریت استرس
اگر نگران CAD در خود یا یکی از عزیزانتان هستید، مهم است که با پزشک صحبت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به کاهش خطر عوارض و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.